حسابداری تعهدی یک روش حسابداری است که در آن درآمدها و هزینه‌ها در زمان وقوع آنها شناسایی می‌شوند، نه زمانی که پول نقد دریافت یا پرداخت می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، در حسابداری تعهدی، درآمدها و هزینه‌ها بر اساس تعهدات مالی ثبت می‌شوند، حتی اگر پرداخت یا دریافت نقدی هنوز انجام نشده باشد. در این مقاله از مرکز مشاوره و امور مالیاتی دکتر بیتا جمالی به سؤالات شما درباره حسابداری تعهدی چیست؟ و از چه مزایایی برخوردار است؟ پاسخ خواهیم داد.
حسابداری تعهدی چیست؟
روشی از حسابداری که عملکرد و موقعیت یک شرکت را بدون درنظرگرفتن زمان دریافت و پرداخت وجوه نقدی، محاسبه می‌کند حسابداری تعهدی می‌گویند. هدف از آن، شفاف‌سازی درآمدها و هزینه‌ها است؛ زیرا این روش تصویر دقیق‌تری از وضعیت فعلی یک کسب‌وکار را ارائه می‌دهد. اگر چه حسابداری تعهدی نسبتاً پیچیده و گران است؛ اما شیوه‌ای استاندارد برای بیشتر شرکت‌های بزرگ میباشد.
شرکت‌هایی که از شیوه حسابداری تعهدی استفاده می‌کنند برای ثبت رویداد، منتظر زمان وقوع نمی‌مانند و دریافت‌ها و پرداخت‌ها را به‌محض انجام، در دفتر ثبت می‌کنند. به‌عنوان‌مثال زمانی که شرکتی کالایی را در تاریخ 15 خرداد با 10 میلیون خریداری می‌کند، اما زمان پرداخت به فروشنده در 20 تیرماه اتفاق خواهد افتاد. این شرکت هزینه خرید و تعهد 10 میلیون تومانی را از 15 خرداد و در 20 تیر گزارش می‌دهد. شرکت اعتبار خود را اعلام می‌کند و پول بدهی و حساب بدهی را بدهکار می‌کند.
ویژگی‌های حسابداری تعهدی
حسابداری تعهدی برخلاف حسابداری نقدی منتظر زمان وقوع درآمد یا هزینه نمی‌ماند. به همین دلیل تطابق درآمدها و هزینه هار با سازمان‌ها و ادارات امکان‌پذیر می‌نماید. در ادامه به بررسی ویژگی‌های این روش می‌پردازیم:
- شناسایی زودهنگام درآمدها: درآمدها و طلب‌ها به‌محض تحقق (مثلاً فروش کالا یا ارائه خدمات) شناسایی می‌شوند.
- شناسایی هزینه‌ها: هزینه‌ها و بدهی‌ها به‌محض وقوع (مثلاً خرید کالا یا خدمات) ثبت می‌شوند، حتی اگر پرداخت نقدی هنوز انجام نشده باشد.
- ارزیابی تصویر دقیق‌تری از وضعیت مالی: این روش به مدیران و ذی‌نفعان کمک می‌کند تا تصویر دقیقی از وضعیت مالی و عملکرد واقعی سازمان داشته باشند.
- تطابق درآمد و هزینه: حسابداری تعهدی چیست؟ این روش امکان تطابق بهتر بین درآمدها و هزینه‌ها را فراهم می‌آورد که به تحلیل دقیق‌تری از سودآوری منجر می‌شود.
- مبنای کاری بهتر: حسابداری تعهدی مبنای کاری بهتری برای برنامه‌ریزی، بودجه‌بندی و تخصیص بودجه میباشد.
مزایای حسابداری تعهدی
چرا حسابداری تعهدی بیشتر در سازمان‌ها و ادارات دولتی مورداستفاده قرار می‌گیرد؟ در پاسخ باید بگوییم که ثبت دقیق هزینه‌ها و درآمدها از مزیت‌های این نوع حسابداری است و باتوجه‌به اینکه در این سازمان‌ها صحت گزارش‌های مالی اهمیت زیادی دارد بنابراین استفاده از این روش بهتر و کارآمدتر میباشد. در ادامه به بررسی مزیت‌های دیگر حسابداری تعهدی خواهیم پرداخت.
- افزایش صحت و اعتبار صورت‌های مالی اساسی (ارائه اطلاعات مالی دقیق‌تر)
- تسهیل در گزارش‌گیری‌های مالی
- کمک به برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری بهتر
- سهولت در مدیریت مطالبات و بدهی‌ها
- افزایش کارایی و اثربخشی منابع سازمانی
- مشخص‌شدن قیمت تمام شده تمامی پروژه‌ها
- امکان ارزیابی سازمان بر اساس شاخص‌های مالی
- مشخص‌شدن درآمدها و هزینه‌های واقعی
- ارتقای سطح پاسخ‌گویی مدیریت مالی یک سازمان
صورت‌های مالی در حسابداری تعهدی
روش حسابداری تعهدی نیاز به محاسبات دقیق‌تری دارد به همین دلیل کامل‌تر، زمان‌برتر و پیچیده‌تر است. اما از طرف دیگر امکان گزارشگیری و تهیه صورت‌های مالی مختلف را برای شرکت‌ها فراهم می‌آورد. برای این منظور شما باید دفتری به نام دفتر تعهدی ایجاد کنید و حسابدار مجموعه بایستی زیرفصل‌ها و حساب‌ها را تعریف نماید. در این صورت می‌توان صورت وضعیت مالی را از حساب‌ها استخراج کرد و در گزارش‌های مالی ارائه داد. در این نوع حسابداری 4 نوع صورت مالی وجود دارد که عبارت‌اند از:
- صورت وضعیت مالی
- صورت مقایسه بودجه و عملکرد
- صورت تغییر در وضعیت مالی
- گردش حساب تغییرات
نتیجه‌گیری
حسابداری تعهدی چیست؟ در این نوع حسابداری درآمد هنگام به‌دست‌آوردن و هزینه‌ها هنگام مصرف ثبت می‌شوند. در کل، حسابداری تعهدی برای شرکت‌ها و سازمان‌هایی که به دنبال گزارشگری مالی دقیق‌تر و تحلیل‌های عمیق‌تر هستند، بسیار مفید است. اما این نوع حسابداری پیچیدگی‌های زیادی دارد و گران‌تر است.
